Sociaal tarief voor deel­mo­bi­li­teit: kansen voor mensen in ver­voers­ar­moe­de

Het sociaal tarief laat mensen die vervoersarmoede ervaren op een laagdrempelige manier kennismaken met deelmobiliteit. Ze krijgen hulp én een financiële tussenkomst om zes maanden lang een deelauto te testen. Zo kunnen ze zonder grote drempels ervaren of deelmobiliteit voor hen werkt.

Voor mensen voor wie mobiliteit geen evidentie is: denk aan wie moeilijk rondkomt, geen eigen wagen heeft of digitaal minder vaardig is. Op dit moment komen die mensen op twee manieren bij ons. Meestal worden ze doorverwezen via welzijnswerkers of sociale organisaties. Sommige mensen spreken we zelf aan op de infopunten, die op dezelfde locatie plaatsvinden als bijvoorbeeld de voedselbedeling. 

Tussen de zomer van 2024 en maart 2025 zijn 11 mensen ingestapt in het sociaal tarief. De profielen zijn erg divers: mensen op pensioen, mensen met financiële moeilijkheden die een rijbewijs willen halen, mensen die twijfelen om hun oude auto weg te doen, mensen die geen eigen wagen hebben maar er wel af en toe een kunnen gebruiken … 

Op dit moment zijn er geen specifieke toelatingsvoorwaarden, omdat het sociaal tarief deel uitmaakt van het testproject in Gent. We vragen geen attesten of loonfiches: alles gebeurt in vertrouwen, na een gesprek. Maar uiteraard moet er op termijn een duidelijk kader komen, in het geval dat andere steden dat ook willen organiseren via pakweg het OCMW. 

Belangrijk: dit sociaal tarief is gericht op mensen die enige financiële draagkracht hebben. Voor mensen in zeer precaire situaties, zoals thuisloosheid of een leefloon, is autodelen vaak nog geen realistische optie.

Concreet betalen de mensen met het sociaal tarief alleen de werkelijke kosten voor hun ritten. Alle instapkosten en abonnementskosten voor zes maanden neemt Way To Go op zich. Way To Go staat ook borg. 

De deelnemer betaalt enkel de effectieve rijkosten, zowel de kilometer- als de uurprijs. Zo houden we het realistisch — want autorijden kost nu eenmaal geld. We hebben er bewust voor gekozen om ritten niet volledig gratis aan te bieden. Duurzame mobiliteit vraagt ook bewust gebruik. Bovendien willen we geen valse verwachtingen scheppen. Alleen bij de rijleswagens komen we wel voor een deel tussen in de rijkosten.

Deelnemers kunnen voorlopig kiezen uit vier aanbieders: Cambio, CoopStroom, Dégage en Cozywheels. In de praktijk merken we dat de meeste deelnemers kiezen voor Cambio, dankzij het uitgebreide aanbod, ook niet-elektrische wagens, en dankzij de anonimiteit van het systeem. 

De meeste deelnemers zijn niet vertrouwd met deelmobiliteit of de digitale tools die erbij horen. Daarom volgen we de deelnemers nauw op:

Halfweg de testperiode contacteren we de deelnemers om te horen hoe alles loopt. We hebben ook inzage in hun facturen, en nemen zelf contact op als dat nodig is. Zo merkten we dat iemand telkens 1€ extra aangerekend werd omdat die telefonisch reserveerde: het helpt om te vragen of die persoon dat weet, en of we nog eens de app moeten toelichten. 

Op het einde van de zes maanden volgt er een evaluatiemoment. 

Wie overtuigd is, kan overstappen op een regulier abonnement. Op dat moment betalen de geïnteresseerden zelf de financieringsbijdrage of de waarborg. Is dat niet haalbaar? Way To Go schiet het bedrag voor en de deelnemers kunnen in schijven terugbetalen. Zo hoeven mensen geen groot bedrag ineens neer te leggen en maken we deelmobiliteit toegankelijk voor meer mensen. 

Op dit moment - eind maart 2025 - zijn er twee deelnemers die hun testperiode van zes maanden hebben afgerond. Zij zijn allebei ingestapt in het reguliere aanbod van de aanbieder. 

Een boeiende vraag: wie heeft nu dit sociaal tarief te organiseren? Voor Way To Go is dit een taak van de overheid, eventueel met tussenkomst van bijvoorbeeld een investeerder. Het is niet aan de aanbieder om dat sociaal tarief te voorzien: hun businessmodel is al uitdagend, met hoge investeringen en kleine marges. Uiteindelijk is het de bedoeling om dit breed uit te rollen: ook dan moet het houdbaar en financieel duurzaam zijn voor de aanbieders.